Bij obstructieve slaapapneu is er sprake van adempauzes die het gevolg zijn van het afsluiten (=obstructie) van de neus/keelholte. Het is de meest frequente diagnose in ons slaaplabo. Het gaat meestal om mensen die vaak heel erg luid snurken en overdag moe zijn, verstrooid, weinig geconcentreerd en makkelijk in slaap vallen (bijvoorbeeld in het verkeer).

Oorzaak
De klachten worden veroorzaakt door een (bijna) volledige afsluiting van de bovenste luchtweg ter hoogte van huig, keel, tongbasis of strottenhoofd tijdens het slapen. Dit gebeurt meerdere malen per nacht; men spreekt van een ernstig slaapapnoesyndroom van zodra dit meer dan 30 maal per uur gebeurt.

Tijdens deze apnoes houdt het snurken op (stilte!). Het zuurstofgehalte daalt in het bloed. Hierdoor worden de ademhalingscentra ter hoogte van de hersenen gealarmeerd, deze stimuleren de ademhalingsspieren tot grotere inzet. Door deze verhoogde ademhalingsarbeid en door de alarmsignalen naar de hersenen, wordt de patiënt telkens kort wakker en kan de ademhaling herstarten, meestal met een luid snurkend of zuigend geluid.

Dit proces kan zich soms tot meer dan 500 keer per nacht herhalen en hierdoor is er nooit een diepe en verkwikkende slaap en kunnen deze mensen zich heel erg moe en slaperig voelen overdag.

Bij slaapapneu is er een verhoogd risico op:

• hartinfarct
• hoge bloeddruk
• beroertes (CVA’s)
• hartritmestoornissen

Behandelmogelijkheden

• nasale CPAP (Continous Positive Airway Pressure): 
  hierbij wordt er gedurende de hele nacht via een neusmasker d.m.v. een eenvoudig beademingstoestel positieve druk geleverd ter hoogte van de bovenste luchtweg, waardoor deze niet meer kan dichtvallen. Naast deze behandeling is meestal ook vermagering aangewezen.
• mondapparaatje (in milde gevallen): 
  hierbij worden de onderkaak en de tong naar voor getrokken om op die manier obstructie te vermijden.
• Heelkunde (bij duidelijke afwijkingen van de keelholte) door een neus-keel-oor-arts.

Narcolepsie is een neurologische stoornis. De ziekte wordt gekenmerkt door een overdreven en hinderende slaperigheid overdag, en erg levendige dromen ’s nachts. De diagnose, en zeker de opvolging en behandeling gebeuren door de neuroloog. Vaak is er nood aan centraal stimulerende geneesmiddelen (Modafenil), naast eventuele psychologische begeleiding (aanpassen levensstijl).

Symptomen

• Overdreven slaperigheid overdag
  Er is een patroon van een steeds terugkerende nood om te slapen overdag, wat regelmatig aanleiding geeft tot effectieve dutjes. Deze (korte) dutjes kunnen tijdelijk als verfrissend ervaren worden maar na een tijdje keert de slaapbehoefte weer terug.
• Afwijkende droomslaap
  Naast levendige dromen ’s nachts kunnen er ook dromen kort vóór het inslapen en kort ná het ontwaken zijn. De persoon in kwestie kan er soms aan twijfelen of deze dromen al dan niet waar gebeurd zijn. Kort vóór het inslapen of bij het ontwaken is er soms slaapparalyse: dit is het gevoel hebben onmogelijk te kunnen bewegen terwijl het bewustzijn volledig is bewaard. Dit kan gepaard gaan met hypnagoge hallucinaties. Hierbij kan je bijvoorbeeld het idee hebben dat je iemand de kamer hoort of ziet binnenkomen. Door de slaapverlamming kan je op dat moment niet bewegen. Sommige mensen ervaren dit fenomeen als erg beangstigend.
• Cataplexie
  Sommige mensen met nacolepsie ervaren momenten van spierzwakte tijdens het wakker zijn overdag. De spierzwakte treedt op naar aanleiding van een hevige emotie zoals lachen of schrikken of bijvoorbeeld tijdens het vrijen. Deze spierzwakte is soms beperkt en veroorzaakt dan bijvoorbeeld enkel een knikken van het hoofd of een slappe arm. De aanval kan ook meer spectaculair zijn en een veralgemeende spierzwakte veroorzaken, waarbij de patiënt letterlijk door de knieën zakt en op de grond valt. Dergelijke aanvallen duren enkele seconden tot 2 minuten lang.

Hypersomnie of overdreven slaperigheid overdag is een symptoom van verschillende ziektebeelden (zoals narcolepsie of slaapapneu).
Soms is er echter sprake van ‘idiopathische hypersomnie’. Dit komt vaker voor dan narcolepsie en wordt gekenmerkt door overdreven slaperigheid overdag zonder duidelijke oorzaak. Een slaapstudie is nodig om andere oorzaken van slaperigheid uit te sluiten.

De slaperigheid kan voorkomen in verschillende gradaties. Mensen geven aan dat ze op ongewenste momenten in slaap vallen. Meestal treedt deze slaperigheid op tijdens zittende activiteiten, zoals bij het tv kijken, tijdens vergaderingen of zelfs achter het stuur.

Wanneer u het gevoel hebt ’s nachts veel wakker te liggen spreken we over insomnia of slapeloosheid. U kan hierbij moeite hebben met inslapen, doorslapen of vroeg ontwaken ’s ochtends. Wanneer insomnia lang aanhoudt gaat het gepaard met klachten in het functioneren overdag. U kan zich onder andere vermoeid voelen, problemen ervaren met uw geheugen of uw concentratie, prikkelbaarder of emotioneler zijn,…

Oorzaken van insomnia kunnen acuut zijn, zoals een ingrijpende emotionele gebeurtenis, maar ook chronisch, zoals een lastige werksituatie of aanhoudende zorgen in de thuiscontext. Vaak ontstaat insomnia in een stressperiode maar blijven de slaapklachten ook nadien bestaan, omdat het vertrouwen in de slaap verdwenen is.

• verstoorde slaap- en waakcyclus
• geneesmiddelengebruik
• gebruik van alcohol, cafeïne en/of nicotine
• shiftwerk, jetlag

Indien u lijdt aan slapeloosheid kan u baat hebben bij cognitieve gedragstherapie bij insomnia (CGT-i)
(Klik hier voor de folder).

Als uw hoofklacht insomnia is maakt u best een afspraak bij de psycholoog van het slaaplabo. Indien nodig kan zij u doorsturen voor een slaapstudie ter uitsluiting van andere slaapstoornissen.

Tijdens het eigenlijke slaaponderzoek worden meerdere signalen continu gevolgd:

• de hersenactiviteit, de oogbewegingen en de kinspier-activiteit:
  er wordt nagegaan in welke fase van de slaap u zich bevindt, of u wakker bent
• de luchtstroom door de neus:
  wanneer deze afwezig is spreekt met van een apnoe of ademhalingsstilstand
• onwillekeurige beenbewegingen:
  deze kunnen aanleiding geven tot korte ontwaakepisodes en vermoeidheid overdag
• bewegingen van de borstkas en de buik:
  leert ons meer over het type apnoe
• zuurstofgehalte in het bloed:
  daalt bij een apnoe of ademhalingsstilstand
• hartritme
• snurkgeluiden of andere geluiden

Al deze onderzoeken zijn pijnloos. Aan de hand van de resultaten wordt nagegaan of er een slaapstoornis aanwezig is

In sommige gevallen zal u gevraagd worden om ook de dag ná het slaaponderzoek in het ziekenhuis te blijven. Dit is voor de zogenaamde Multiple Slaap Latentie Test (MSLT). Bij deze MSLT wordt gevraagd om overdag 4 dutjes van telkens 20 minuten te doen. Hierbij wordt nagegaan of er in deze dutjes effectieve slaap voorkomt én hoelang het duurt vooraleer u in slaap valt (= slaaplatentie).

Wanneer uw hoofdklacht echter slapeloosheid is (moeilijkheden met inslapen of doorslapen, lange periodes wakker liggen ’s nachts) is een slaapstudie minder zinvol en bent u waarschijnlijk meer gebaat bij slaaptherapie (zie onder, bij 'meer informatie').